Asenowgrad: Strażnica Rodopów i miasto cerkwi

U styku żyznej Niziny Trackiej i pierwszych, zalesionych wzniesień Rodopów leży miasto, które od wieków pełni rolę symbolicznej bramy. Asenowgrad to nie tylko ważny ośrodek miejski, ale przede wszystkim historyczna strażnica, której losy nierozerwalnie splotły się z dziejami majestatycznych gór, do których prowadzi. Jego najbardziej rozpoznawalnym symbolem jest dramatycznie zawieszona na skalnym urwisku Twierdza Asena, której widok na zawsze zapada w pamięć i stanowi jedną z najbardziej ikonicznych pocztówek z Bułgarii.

Jednak Asenowgrad to znacznie więcej niż tylko twierdza. Miasto nosi dumny przydomek "Małej Jerozolimy", który zawdzięcza niezwykłemu, jak na swoje rozmiary, zagęszczeniu obiektów sakralnych. Kilkanaście cerkwi, dziesiątki kaplic i dwa monastyry w najbliższej okolicy świadczą o głębokiej duchowości tego miejsca, które przez wieki było ważnym ośrodkiem prawosławia. Spacer po jego ulicach to podróż przez historię bułgarskiej sztuki sakralnej, od średniowiecznych fresków po bogate zdobienia z okresu odrodzenia narodowego, podobnie jak ma to miejsce w urokliwym mieście Trebinje, które również słynie z licznych obiektów sakralnych.

To także miasto o bogatych tradycjach winiarskich, uważane za stolicę szlachetnego, ciemnego szczepu Mavrud. Wizyta tutaj to zatem uczta dla ducha i dla podniebienia, idealne wprowadzenie do bogactwa, jakie oferują majestatyczne Rodopy. Zapraszamy do odkrycia Asenowgradu – miejsca, gdzie potęga średniowiecznych murów spotyka się z ciszą wiekowych świątyń i aromatem najlepszego bułgarskiego wina.

Historia i krajobraz Asenowgradu

Dzieje Asenowgradu – Od Stanimaki po carską twierdzę

Historia Asenowgradu sięga czasów starożytnych, kiedy to Trakowie założyli tu osadę, doceniając jej strategiczne położenie. Jednak prawdziwy rozwój miasta, znanego wówczas pod grecką nazwą Stanimaka (Stenimachos), rozpoczął się w średniowieczu. Kluczową rolę w jego dziejach odegrała twierdza, która od XI wieku strzegła ważnego szlaku handlowego prowadzącego z Niziny Trackiej w głąb Rodopów. Najświetniejszy rozdział w historii fortyfikacji nastał w XIII wieku za panowania cara Iwana Asena II. W 1231 roku władca ten gruntownie przebudował i wzmocnił twierdzę, czyniąc z niej kluczowy punkt obrony południowej granicy Drugiego Państwa Bułgarskiego. O jego dokonaniach świadczy wykuta w skale inskrypcja, która przetrwała do dziś. Twierdza Asena, podobnie jak potężna cytadela w Beracie, była przez wieki niemym świadkiem walk i zmieniających się granic imperiów.

Po podboju osmańskim w XIV wieku twierdza straciła na znaczeniu militarnym i została częściowo zburzona, jednak miasto u jej stóp rozwijało się dalej. W okresie bułgarskiego odrodzenia narodowego (XVIII-XIX w.) Stanimaka stała się zamożnym ośrodkiem rzemiosła i handlu, słynącym w całym Imperium Osmańskim z produkcji wysokiej jakości wina. To właśnie wtedy powstała większość z licznych cerkwi, które do dziś zdobią miasto, a zamożni kupcy wznosili piękne, bogato zdobione domy. W 1934 roku, na fali patriotyzmu, miasto oficjalnie zmieniło nazwę na Asenowgrad, honorując w ten sposób swojego najsłynniejszego budowniczego.

Dziś Asenowgrad to tętniące życiem miasto, które zręcznie łączy swoją bogatą historię z nowoczesnością. Jest nie tylko celem turystycznym, ale także ważnym ośrodkiem przemysłowym, znanym w całej Bułgarii jako krajowa stolica... sukien ślubnych. Liczne salony i butiki przyciągają przyszłe panny młode z całego kraju, dodając miastu nieoczekiwanego, romantycznego kolorytu.

Krajobraz i Przyroda – Od Niziny Trackiej po pierwsze wzgórza

Asenowgrad cieszy się niezwykle malowniczym położeniem, które w dużej mierze definiuje jego charakter. Miasto leży dokładnie na granicy dwóch wielkich krain geograficznych: rozległej i płaskiej jak stół Niziny Górnotrackiej oraz pierwszych, gwałtownie wznoszących się, zalesionych zboczy Rodopów. Przez samo serce miasta i głęboki przełom, na którego skalistym progu wznosi się twierdza, przepływa rzeka Asenica. To właśnie ten kontrast między łagodną równiną a dzikimi górami nadaje panoramie miasta niezwykłej dynamiki.

Ta twierdza jest gniazdem orłów, zawieszonym między niebem a ziemią, strzegącym tajemnic gór i bogactw doliny.

Otoczenie miasta to przede wszystkim żyzne tereny rolnicze. Południowe stoki wzgórz, łagodnie opadające w stronę Niziny Trackiej, stwarzają idealne warunki do uprawy winorośli. To właśnie tutaj od wieków uprawia się endemiczny bułgarski szczep Mavrud, z którego powstaje gęste, ciemne wino o bogatym aromacie. Tutejsze winnice tworzą malowniczy krajobraz, który szczególnie pięknie prezentuje się jesienią, podobnie jak w innych słynnych bałkańskich regionach winiarskich, takich jak rumuński Dealu Mare.

Bliskość gór sprawia, że Asenowgrad jest doskonałą bazą wypadową do pieszych wędrówek. Zaledwie kilka kilometrów od miasta zaczynają się oznakowane szlaki turystyczne, które prowadzą w głąb rezerwatu Czerwona Ściana, jednego z najcenniejszych przyrodniczo obszarów w Rodopach. Można tu podziwiać bogactwo flory i fauny, w tym rzadkie gatunki endemiczne. To unikalne połączenie dziedzictwa kulturowego i naturalnego stanowi o wielkiej wartości Asenowgradu.

Wakacje w Asenowgradzie

Asenowgrad to doskonała propozycja na wakacje dla osób, które chcą połączyć zwiedzanie z aktywnym wypoczynkiem i poznawaniem lokalnej kultury. Miasto jest świetną alternatywą lub uzupełnieniem pobytu w pobliskim, znacznie większym Płowdiwie. Oferuje bardziej kameralną atmosferę i bezpośredni dostęp do górskich szlaków. Jest to także idealna baza wypadowa do jednodniowych wycieczek w głąb Rodopów, bez konieczności nocowania w małych, górskich wioskach. Infrastruktura turystyczna jest dobrze rozwinięta, z szerokim wyborem hoteli, restauracji i sklepów.

Możliwości spędzania wolnego czasu

Asenowgrad, dzięki swojemu zróżnicowanemu charakterowi, oferuje atrakcje dla szerokiego grona turystów. Każdy znajdzie tu coś dla siebie, od pasjonatów historii po miłośników dobrego wina.

Dla historyków: To prawdziwa gratka. Zwiedzanie ikonicznej Twierdzy Asena to absolutny obowiązek. Ponadto, liczne cerkwie w mieście kryją w swoich wnętrzach cenne freski i ikony, stanowiąc przekrój przez historię bułgarskiej sztuki sakralnej od średniowiecza po XIX wiek.

Dla pielgrzymów: Asenowgrad nie bez powodu nazywany jest "Małą Jerozolimą". Wraz z pobliskim Monastyrem Baczkowskim, drugim co do wielkości w Bułgarii, tworzy jedno z najważniejszych centrów duchowych w kraju. Liczne kapliczki rozsiane po okolicznych wzgórzach są celem lokalnych pielgrzymek.

Dla odkrywców smaków: Miasto jest stolicą wina Mavrud. Wizyta w jednej z lokalnych winnic (izba) połączona z degustacją to niezapomniane przeżycie. Tutejsze restauracje serwują zarówno klasyki kuchni bułgarskiej, jak i lokalne specjały, idealnie komponujące się z miejscowym winem.

Dla entuzjastów architektury: Stara dzielnica Varosha zachwyca krętymi, brukowanymi uliczkami i pięknymi domami z okresu odrodzenia narodowego. Kontrast między tą historyczną tkanką a monumentalną, średniowieczną twierdzą na skale jest niezwykle inspirujący.

Asenowgrad vs. Inne Kierunki Wakacyjne

Asenowgrad, jako miasto-brama do regionu górskiego, ma swój unikalny charakter. W porównaniu do Melnika, najmniejszego miasta Bułgarii, które jest niemal w całości skansenem otoczonym przez piaskowcowe piramidy, Asenowgrad jest znacznie większym i żywszym organizmem miejskim. Oferuje więcej udogodnień, ale jest mniej idylliczny. Z kolei w zestawieniu z Ochrydą w Macedonii Północnej, która również słynie z niezwykłego zagęszczenia cerkwi, Asenowgrad jest mniej zdominowany przez turystykę i daje poczucie obcowania z bardziej autentycznym, codziennym życiem bułgarskiego miasta.

Jego największym atutem jest strategiczne położenie. Możliwość połączenia w ciągu jednego dnia zwiedzania jednej z najważniejszych twierdz w kraju z trekkingiem po górskim rezerwacie, a wieczorem z degustacją wyśmienitego wina, to oferta, której trudno się oprzeć. To idealny kompromis dla tych, którzy nie mogą się zdecydować między wakacjami w mieście a wypadem w góry.

Wycieczki w Asenowgradzie

Asenowgrad, będąc bramą do Rodopów, jest naturalnym punktem startowym dla wielu fascynujących wycieczek, zarówno tych krótkich, po najbliższej okolicy, jak i dłuższych, w głąb majestatycznych gór.

Wycieczki zorganizowane - fakultatywne

W mieście i pobliskim Płowdiwie działa wiele agencji oferujących zorganizowane wycieczki, które pozwalają odkryć największe skarby regionu bez martwienia się o logistykę.

• Nazwa wycieczki: Szlakiem Wina i Historii: degustacja wina Mavrud
  • Skąd: Asenowgrad, Płowdiw
  • Czas trwania: 4-5 godzin | Cena: ok. 80-100 BGN
  • Opis: Wycieczka dla koneserów. Obejmuje wizytę w jednej z renomowanych lokalnych winnic, gdzie można poznać proces produkcji wina Mavrud od winogrona do butelki. Punktem kulminacyjnym jest degustacja kilku roczników wina pod okiem sommeliera, połączona z lokalnymi przekąskami.

Wycieczki na własną rękę

Posiadanie samochodu otwiera nieograniczone możliwości eksploracji Rodopów, a Asenowgrad jest do tego idealną bazą. Można stąd wyruszyć na jednodniową wyprawę, by zobaczyć jeden z największych cudów natury w Bułgarii, czyli monumentalne Cudowne Mosty, położone w sercu gór. Dla bardziej ambitnych i zafascynowanych historią Traków, Asenowgrad może być punktem startowym do dłuższej podróży na wschód, w kierunku jednego z najważniejszych stanowisk archeologicznych na świecie, jakim jest skalne miasto Perperikon.

• Wyprawa do Monastyru Baczkowskiego: Zaledwie 10 km na południe od Asenowgradu, w malowniczej dolinie rzeki Czepełarskiej, znajduje się drugi co do wielkości i znaczenia klasztor w Bułgarii. To obowiązkowy punkt programu podczas wizyty w tym regionie.
  • Autobus/Samochód: Czas: 15 minut | Cena: ok. 2 BGN (autobus) | Opis: Bardzo łatwy i szybki dojazd. Z Asenowgradu regularnie kursują minibusy.

Szlaki turystyczne

Bezpośrednio z miasta lub jego najbliższych okolic wychodzą szlaki turystyczne prowadzące w głąb Rodopów.

• Nazwa szlaku: Przez Czerwoną Ścianę do schroniska Martziganitza
  • Trasa: Dzielnica Gorni Voden - Rezerwat Czerwona Ściana - schronisko Martziganitza
  • Dane: ok. 14 km, 5-6 godzin, średni/trudny
  • Opis: Wymagający, ale niezwykle satysfakcjonujący szlak dla zapalonych wędrowców. Prowadzi przez serce rezerwatu biosfery Czerwona Ściana, słynącego z niezwykłego bogactwa flory, w tym wielu gatunków endemicznych. Nagrodą są wspaniałe widoki i nocleg w klimatycznym górskim schronisku.

Plan zwiedzania Asenowgradu

1. Dzień 1: Śladami Cara, Świętych i Wina

   (orientacyjny czas: cały dzień)

   • Ten plan pozwala w ciągu jednego, intensywnego dnia poznać wszystkie najważniejsze oblicza Asenowgradu – od jego starożytnej potęgi, przez duchowe bogactwo, po winiarskie tradycje.
     • 9:00 – 12:00 – Zwiedzanie Twierdzy Asena. Warto poświęcić na to co najmniej 2-3 godziny, by bez pośpiechu wejść na szczyt, zwiedzić cerkiew i nacieszyć się panoramą.
     • 12:30 – 14:00 – Obiad w jednej z restauracji przy drodze do Monastyru Baczkowskiego, serwującej pstrągi z lokalnych hodowli.
     • 14:00 – 16:00 – Wizyta w Monastyrze Baczkowskim, zwiedzanie dziedzińców, głównej cerkwi i muzeum klasztornego.
     • 16:30 – 18:00 – Spacer po starej dzielnicy Asenowgradu (Varosha), odwiedziny w cerkwi św. Jana Chrzciciela.
     • 18:00 – Degustacja wina Mavrud w jednej z lokalnych winnic lub winiarni w centrum miasta.

Pogoda w Asenowgradzie

Asenowgrad leży w strefie klimatu przejściowego. Bliskość Niziny Trackiej sprawia, że lata są tu gorące i słoneczne, z temperaturami często przekraczającymi 30 stopni Celsjusza. Jednak położenie u stóp gór łagodzi upały, a wieczory przynoszą przyjemne orzeźwienie. Zimy są znacznie łagodniejsze niż w głębi Rodopów, z niewielkimi opadami śniegu.

• Styczeń-Luty: Chłodno, z możliwymi przymrozkami. Śnieg w mieście jest rzadkością, ale w wyższych partiach gór może leżeć.
• Marzec-Kwiecień: Przyjemna, słoneczna pogoda. Idealny czas na zwiedzanie twierdzy i spacery.
• Maj-Czerwiec: Ciepło i bardzo zielono. Idealny czas na trekking i zwiedzanie.
• Lipiec-Sierpień: Gorąco i sucho. Zwiedzanie twierdzy w południe może być męczące.
• Wrzesień-Październik: Złota jesień. Temperatury są idealne, a okoliczne wzgórza i winnice mienią się kolorami. To także czas winobrania.
• Listopad-Grudzień: Chłodno i często deszczowo. Dni stają się krótkie.

Kiedy odwiedzić Asenowgrad

Najlepszy czas na wizytę to wiosna (od kwietnia do czerwca) i jesień (od września do października). Pogoda jest wtedy najbardziej sprzyjająca zarówno zwiedzaniu, jak i aktywnościom na świeżym powietrzu. Uniknie się letnich upałów i zimowych chłodów.

Dla miłośników wina: Wrzesień to idealny miesiąc. Można wtedy trafić na festiwale związane z winobraniem i zobaczyć proces produkcji wina od kuchni.

Transport w Asenowgradzie

Jak dojechać do miasta (np. z Polski)

Dojazd do Asenowgradu jest bardzo łatwy, głównie dzięki bliskości Płowdiwu – drugiego co do wielkości miasta Bułgarii, które posiada międzynarodowe lotnisko i jest głównym węzłem komunikacyjnym kraju.

• Samolot

  Najbliższe lotnisko znajduje się w Płowdiwie (PDV), zaledwie 15 km od Asenowgradu. Obsługuje ono tanie linie lotnicze. Po przylocie do Płowdiwu, dojazd do Asenowgradu jest kwestią kilkunastu minut.

  • Lotnisko Płowdiw (PDV):
    • Dojazd z lotniska: Taksówka | Czas: ok. 15 minut | Koszt: ok. 20-25 BGN
    • Dojazd z lotniska: Autobus do Płowdiwu, a następnie przesiadka na autobus/pociąg do Asenowgradu | Czas: ok. 1-1.5 godziny | Koszt: ok. 5 BGN
• Pociąg

  Asenowgrad ma stację kolejową i jest połączony z Płowdiwem regularnymi, choć wolnymi, pociągami podmiejskimi. Jest to ciekawa, lokalna alternatywa dla autobusu.

  • Płowdiw - Asenowgrad | Czas: 30 min | Odległość: 20 km | Koszt: ok. 2 BGN
• Autobus

  Z dworca autobusowego Rodopi w Płowdiwie minibusy i autobusy do Asenowgradu odjeżdżają co kilkanaście minut. To najszybszy i najpopularniejszy środek transportu publicznego.

  • Płowdiw - Asenowgrad | Czas: 20 min | Odległość: 20 km | Koszt: ok. 3 BGN
• Samochód

  Miasto leży przy głównej drodze nr 86 z Płowdiwu do Smolanu. Dojazd samochodem jest szybki i bezproblemowy.

Jak poruszać się po mieście

Centrum Asenowgradu jest na tyle zwarte, że najlepiej zwiedzać je pieszo. Jednak aby dotrzeć do Twierdzy Asena, która znajduje się 2 km na południe od centrum, warto skorzystać z samochodu, taksówki lub autobusu miejskiego.

• Transport publiczny (autobusy, tramwaje itp.)

  W Asenowgradzie funkcjonuje kilka linii autobusów miejskich, które łączą centrum z dzielnicami peryferyjnymi oraz z Twierdzą Asena i drogą wylotową na Monastyr Baczkowski.

  • Linia 1 (Centrum - Twierdza Asena - Dolni Voden) | Częstotliwość: co 30 min | Koszt: ok. 1.5 BGN
• Pieszo

  Spacer z centrum miasta do twierdzy jest możliwy, ale wymaga pokonania dość ruchliwej drogi i stromego podejścia. Zajmuje około 30-40 minut.

  • Centrum - Twierdza Asena | Czas: 40 min | Odległość: 2.5 km

Połączenia dalekobieżne z miasta

Asenowgrad, głównie za pośrednictwem Płowdiwu, jest doskonale skomunikowany z resztą Bułgarii i z zagranicą.

• Autobus

  Z dworca w Asenowgradzie odjeżdżają autobusy do Płowdiwu, Smolanu, Kyrdżali, a także kilka bezpośrednich kursów do Sofii.

  • Asenowgrad - Smolan | Czas: 1.5h | Odległość: 75 km | Koszt: ok. 10 BGN
  • Asenowgrad - Sofia | Czas: 2.5h | Odległość: 165 km | Koszt: ok. 18 BGN

Największe atrakcje Asenowgradu i okolic

Asenowgrad i jego najbliższe otoczenie to prawdziwa skarbnica zabytków, gdzie historia średniowiecznych bitew, głęboka duchowość i bogata kultura materialna splatają się w fascynującą opowieść.

Budowle obronne

Twierdza Asena (Asenova Krepost) – To bez wątpienia najważniejszy zabytek i symbol miasta. Malowniczo położona na skalistym urwisku nad rzeką Asenicą, od wieków strzegła wejścia w głąb Rodopów. Choć z potężnej średniowiecznej fortyfikacji zachowały się głównie fragmenty murów, to jej serce – dwukondygnacyjna cerkiew Świętej Bogurodzicy Petriczkiej z XIII wieku – przetrwało w niemal nienaruszonym stanie. Wejście na teren twierdzy i wspinaczka na jej szczyt to podróż w czasie, nagrodzona niezapomnianą panoramą miasta, doliny i otaczających gór.

Zabytki sakralne

Cerkiew Świętej Bogurodzicy Petriczkiej – Perła w koronie Twierdzy Asena. Ta niewielka, ale niezwykle cenna świątynia z XIII wieku jest jednym z najlepszych przykładów średniowiecznej architektury sakralnej na Bałkanach. W jej wnętrzu zachowały się fragmenty oryginalnych fresków, które świadczą o wysokim poziomie artystycznym epoki Drugiego Państwa Bułgarskiego.

"Mała Jerozolima" – W samym mieście znajduje się kilkanaście cerkwi z różnych okresów, głównie z czasów bułgarskiego odrodzenia narodowego. Do najważniejszych należą cerkiew św. Jana Chrzciciela oraz cerkiew św. Jerzego, które kryją cenne ikonostasy i zbiory ikon. Spacer ich szlakiem to doskonały sposób na poznanie duchowego dziedzictwa Asenowgradu.

Monastyr Baczkowski – Położony zaledwie 10 km od miasta, jest to drugi co do wielkości kompleks klasztorny w Bułgarii. Założony w XI wieku, stanowi unikalną mieszankę stylów bizantyjskiego, gruzińskiego i bułgarskiego. Słynie z cudownej ikony Matki Boskiej oraz wspaniałych fresków w refektarzu i głównej cerkwi.

Malownicze miasteczka i dzielnice

Dzielnica Varosha – Stara, historyczna część Asenowgradu, położona na prawym brzegu rzeki. Charakteryzuje się wąskimi, brukowanymi uliczkami i pięknymi, tradycyjnymi domami z okresu odrodzenia narodowego. Spacer po tej dzielnicy pozwala poczuć atmosferę zamożnego miasta kupców i rzemieślników z XIX wieku.

Asenowgrad na tle podobnych miejsc

Asenowgrad na tle Bałkanów

Asenowgrad, jako miasto ze strategicznie położoną twierdzą, wpisuje się w długą listę podobnych miejsc na Bałkanach. Wyróżnia go jednak niezwykłe bogactwo dziedzictwa sakralnego, które stawia go w jednym rzędzie z najważniejszymi ośrodkami religijnymi regionu. W przeciwieństwie do albańskiej Krui, której twierdza jest nierozerwalnie związana z postacią bohatera narodowego Skanderbega, Twierdza Asena jest symbolem potęgi średniowiecznego państwa bułgarskiego.

Asenowgrad na tle Europy i na Świecie

Koncepcja miasta strzegącego ważnego przejścia lub granicy jest uniwersalna. Twierdza Asena, ze swoją malowniczością i dramatycznym położeniem, może być porównywana do niektórych zamków nad Renem w Niemczech czy orlich gniazd w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Jednak jej unikalny, bizantyjsko-bułgarski styl architektoniczny i nierozerwalny związek z prawosławiem nadają jej specyficzny, bałkański charakter, który odróżnia ją od zachodnioeuropejskich odpowiedników.

Czy Warto Odwiedzić Asenowgrad?

Zdecydowanie tak. Asenowgrad to miejsce, które oferuje niezwykle bogate i zróżnicowane doświadczenia na stosunkowo niewielkim obszarze. To idealny cel na jednodniową wycieczkę z Płowdiwu lub jako pierwszy przystanek na trasie w głąb Rodopów. Miasto zachwyci zarówno miłośników historii i architektury militarnej, pasjonatów sztuki sakralnej, jak i koneserów dobrego wina. Jego autentyczność i mniejsza popularność w porównaniu z największymi atrakcjami Bułgarii sprawiają, że wizyta tutaj jest prawdziwą przyjemnością.

Zalety:

• Spektakularnie położona i dobrze zachowana Twierdza Asena z unikalną cerkwią.
• Niezwykłe bogactwo cerkwi i monastyrów, nadające miastu wyjątkowy klimat.
• Status stolicy wina Mavrud i możliwość degustacji w lokalnych winnicach.
• Doskonała lokalizacja jako baza wypadowa do zwiedzania Rodopów i Niziny Trackiej.
• Autentyczna atmosfera żywego bułgarskiego miasta.

Wady:

• Samo miasto, poza dzielnicą historyczną, może wydawać się chaotyczne i przemysłowe.
• W szczycie sezonu przy twierdzy i w Monastyrze Baczkowskim może być tłoczno.
• Ograniczona liczba atrakcji dla osób niezainteresowanych historią i religią.

Podsumowując: Asenowgrad to fascynujące miasto kontrastów, gdzie surowość średniowiecznych murów łączy się z duchowym bogactwem prawosławia i zmysłową przyjemnością degustacji wina. To miejsce kompletne, które zaspokoi apetyt na historię, sztukę i dobre jedzenie. To brama, którą zdecydowanie warto przekroczyć, by rozpocząć swoją przygodę z jedną z najpiękniejszych krain Bułgarii.

Jego rola jako strażnika gór przypomina inne wielkie fortyfikacje na Bałkanach, takie jak te górujące nad zatoką w Kotorze. Jednak podczas gdy mury Kotoru chroniły bogactwo miasta portowego, Twierdza Asena strzegła czegoś znacznie bardziej ulotnego – duszy i serca Rodopów.