W sercu Niziny Naddunajskiej, pośród łagodnych wzgórz i pól uprawnych, natura ukryła dwa ze swoich najbardziej spektakularnych arcydzieł. Jaskinia Devetashka i Wodospady Krushuna to duet doskonały, poetycka gra kontrastów, gdzie monumentalna, niemal przytłaczająca potęga podziemnego świata spotyka się z idyllicznym pięknem rajskich kaskad. To podróż do innego wymiaru, gdzie woda i wapienna skała przez miliony lat rzeźbiły krajobraz, tworząc miejsca o niezwykłej, pierwotnej energii. Wejście do Jaskini Devetashka jest jak przekroczenie progu zaginionego świata – ogrom jej głównej komory, oświetlonej snopami światła wpadającymi przez naturalne otwory w stropie, onieśmiela i zmusza do refleksji nad potęgą przyrody.
To nie jest zwykła jaskinia, to prawdziwa podziemna katedra, sanktuarium zamieszkane przez człowieka od epoki kamienia, które w XX wieku stało się świadkiem tajemnic zimnej wojny. Jej mroczne korytarze i szum podziemnej rzeki opowiadają historię znacznie starszą niż jakiekolwiek carstwo czy imperium. Zaledwie kilkanaście kilometrów dalej, sceneria zmienia się diametralnie. Wodospady Krushuna to oaza spokoju i harmonii, gdzie woda w kolorze turkusu spływa po białych, trawertynowych progach, tworząc labirynt jeziorek, basenów i strumieni. Spacer po drewnianych mostkach, w otoczeniu soczystej zieleni i kojącego szumu wody, jest jak terapia dla duszy, przynosząc wytchnienie i zachwyt nad subtelnym pięknem natury.
Odwiedzenie obu tych miejsc w ciągu jednego dnia to jedno z najbardziej kompletnych i satysfakcjonujących doświadczeń, jakie oferuje pełna niespodzianek Centralna Bułgaria. To lekcja geologii, historii i ekologii, a przede wszystkim – okazja do obcowania z pięknem w jego najczystszej, nieskażonej formie. To dowód na to, że największe skarby tego kraju nie zawsze kryją się w murach starożytnych twierdz, ale często w podziemnych czeluściach i zacisznych leśnych dolinach, czekając na odkrycie przez ciekawych świata podróżników.
Geneza obu tych cudów natury jest nierozerwalnie związana z procesami krasowymi, które przez miliony lat kształtowały wapienny Płaskowyż Devetashki. Jaskinia Devetashka powstała w wyniku erozyjnej działalności podziemnej rzeki, która wydrążyła w miękkiej skale gigantyczne komory i korytarze. Jej najbardziej charakterystyczny element – siedem ogromnych otworów w stropie, zwanych "oczami" (oknata) – powstał w wyniku zawalenia się części stropu pod wpływem wody i sił tektonicznych. To właśnie te otwory, wpuszczające do wnętrza światło dzienne, stworzyły unikalny ekosystem i warunki, które przyciągnęły tu życie. Podobne monumentalne jaskinie, będące świadectwem potęgi procesów krasowych, można podziwiać w Słowenii, gdzie słynna Jaskinia Postojna oferuje podróż przez kilometry podziemnych galerii.
Historia Jaskini Devetashka to fascynująca podróż od prehistorycznego schronienia, przez okres zapomnienia, aż po tajną bazę wojskową i wreszcie – chroniony pomnik przyrody i plan filmowy.
Historia ludzkiej obecności w Jaskini Devetashka jest równie imponująca. Badania archeologiczne dowiodły, że była ona zamieszkana niemal nieprzerwanie od późnego paleolitu aż po wczesną epokę żelaza. Stanowiła idealne schronienie – przestronne, jasne i z dostępem do wody. Znaleziono tu jedne z najcenniejszych artefaktów prehistorycznych w Bułgarii. W czasach rzymskich i średniowiecznych była prawdopodobnie miejscem kultu. Najbardziej niezwykły rozdział jej historii przypadł jednak na XX wiek. W latach 50. bułgarska armia zamieniła jaskinię w ściśle tajny magazyn paliw i żywności. Betonowe cokoły, na których stały potężne cysterny, do dziś świadczą o tym okresie. Po upadku komunizmu jaskinia została opuszczona, a w 2011 roku zyskała światowy rozgłos jako plan filmowy hollywoodzkiej produkcji "Niezniszczalni 2".
Wodospady Krushuna mają inną, choć równie fascynującą genezę. Powstały na skutek wytrącania się węglanu wapnia (trawertynu) z wody płynącej przez krasowy teren. Woda, nasycona minerałami, przez tysiąclecia budowała miękkie, porowate progi, tamy i baseny, tworząc największą tego typu kaskadę w Bułgarii. Proces ten trwa nieustannie, co sprawia, że krajobraz wodospadów powoli, ale ciągle się zmienia. Okolica wodospadów była również związana z historią hezychazmu – w pobliskich skałach w XIII i XIV wieku istniała kolonia mnichów-pustelników, po których pozostały wykute w skale cele.
Otoczenie Jaskini Devetashka i Wodospadów Krushuna to typowy krajobraz Niziny Naddunajskiej – łagodnie pofalowany teren, pokryty polami uprawnymi, pastwiskami i niewielkimi lasami liściastymi. Atrakcje te są ukryte w dolinach niewielkich rzek, które wcinają się w wapienny płaskowyż, tworząc malownicze, zielone oazy. Dojazd do obu miejsc prowadzi przez senne bułgarskie wioski, gdzie czas zdaje się płynąć wolniej, a życie toczy się w rytmie natury. Ta sielska sceneria stanowi idealne tło dla naturalnych cudów, które się w niej kryją.
W sercu ziemi, gdzie światło spotyka się z ciemnością, a woda rzeźbi kamień, Bułgaria ukryła swoje najpiękniejsze tajemnice.
Jaskinia Devetashka jest częścią większego systemu krasowego wzdłuż rzeki Osym. Wejście do niej jest imponujące – to ogromny łuk skalny o wysokości 35 metrów. Wewnątrz, w głównej sali o powierzchni ponad 20 000 metrów kwadratowych, panuje unikalny mikroklimat. Dzięki otworom w stropie rośnie tu trawa i niewielkie drzewa, a przez jaskinię przepływa strumień, który dalej łączy się z rzeką Osym. Jaskinia jest niezwykle ważnym siedliskiem przyrodniczym. Stanowi jedno z trzech najważniejszych w Europie zimowisk nietoperzy – hibernuje tu ponad 35 000 osobników należących do 15 gatunków. Z tego powodu część jaskini jest okresowo zamykana dla turystów (w okresie rozrodczym i hibernacji), by chronić te niezwykłe ssaki.
Park Maaranata, na terenie którego znajdują się Wodospady Krushuna, to obszar objęty ochroną. Ekosystem jest tu bujny i zróżnicowany. Ścieżki i drewniane mostki, które prowadzą wzdłuż kaskady, zostały zaprojektowane tak, by jak najmniej ingerować w naturalne otoczenie. Spacerując wzdłuż strumienia, można podziwiać nie tylko wodospady, ale także bogactwo flory – omszałe skały, paprocie i liczne gatunki drzew. To idealne miejsce do obserwacji ptaków i owadów. Fenomen trawertynowych kaskad, choć na mniejszą skalę, przypomina nieco słynne Jeziora Plitwickie w Chorwacji, gdzie ten sam proces geologiczny stworzył krajobraz o światowej renomie.
Okolice Jaskini Devetashka i Wodospadów Krushuna to idealne miejsce na krótki, aktywny wypoczynek na łonie natury. To propozycja dla turystów, którzy chcą uciec od zgiełku wielkich miast i zanurzyć się w spokojnym, wiejskim krajobrazie Bułgarii. Baza noclegowa koncentruje się w pobliskim mieście Łowecz oraz w samej wiosce Krushuna, gdzie powstało kilka pensjonatów i domów gościnnych (kyszti za gosti). Nocleg w Krushunie pozwala na zwiedzanie wodospadów wczesnym rankiem, przed przyjazdem autokarów z turystami. W okolicy można znaleźć restauracje serwujące proste, ale smaczne dania lokalnej kuchni, w tym świeżego pstrąga. Wakacje w tym rejonie to przede wszystkim kontakt z przyrodą, piesze wędrówki, relaks przy szumie wody i odkrywanie mniej znanych zakątków kraju.
Ten mikroregion, choć niewielki, oferuje zaskakująco dużo możliwości dla różnych grup turystów, których łączy miłość do natury i autentycznych doświadczeń.
Dla przyrodników: To prawdziwy raj. Jaskinia Devetashka to unikalna okazja do zobaczenia gigantycznej jaskini rzecznej i poznania jej ekosystemu, zwłaszcza fascynującego świata nietoperzy. Wodospady Krushuna to z kolei żywa lekcja geologii, pokazująca proces tworzenia się trawertynu. Cały obszar jest doskonałym miejscem do obserwacji ptaków i lokalnej flory.
Dla fotografów: Obie lokalizacje to kopalnia niezwykłych kadrów. W Jaskini Devetashka można eksperymentować z fotografowaniem snopów światła wpadających do mrocznego wnętrza. Wodospady Krushuna, z ich turkusową wodą i malowniczymi kaskadami, to idealny plener do zdjęć krajobrazowych, zwłaszcza przy użyciu długich czasów naświetlania, które tworzą efekt "mlecznej" wody.
Dla aktywnych: Okolica oferuje liczne szlaki piesze i rowerowe. Ścieżka ekologiczna wokół Wodospadów Krushuna ma kilka wariantów o różnym stopniu trudności. Można również wybrać się na dłuższy spacer wzdłuż rzeki Osym lub eksplorować mniej znane jaskinie na Płaskowyżu Devetashkim.
Dla rodzin z dziećmi: To fantastyczne miejsce na rodzinną wycieczkę. Ogrom Jaskini Devetashka robi wrażenie na dzieciach, a spacer po mostkach przy Wodospadach Krushuna to wspaniała i bezpieczna przygoda. To doskonały sposób na edukację poprzez zabawę i kontakt z przyrodą.
Porównując ten kompleks przyrodniczy z innymi atrakcjami, jego siła leży w połączeniu dwóch zupełnie różnych, ale równie spektakularnych miejsc na niewielkim obszarze. Podczas gdy Skały Bełogradczik oferują rozległy, fantastyczny krajobraz skalny, Devetashka i Krushuna to doświadczenie bardziej kameralne i skoncentrowane, skupione na fenomenie wody i podziemnego świata. W przeciwieństwie do wielkich, skomercjalizowanych parków narodowych w innych częściach Europy, tutaj wciąż można poczuć powiew autentyczności i dzikości.
To doświadczenie jest mniej męczące niż całodniowy trekking po wysokich górach, a jednocześnie bardziej ekscytujące niż spacer po zwykłym lesie. Jest to idealna propozycja dla osób, które chcą zobaczyć światowej klasy cuda natury bez konieczności rezerwowania wielodniowej wyprawy i bez tłumów, jakie można spotkać w miejscach takich jak chorwackie Jeziora Plitwickie.
| Cecha | Jaskinia Devetashka i Wodospady Krushuna | Park Narodowy Pirynu | Wybrzeże Czarnomorskie |
|---|---|---|---|
| Typ krajobrazu/zabytku | Zjawiska krasowe: gigantyczna jaskinia i kaskady trawertynowe. | Wysokogórski krajobraz alpejski, skaliste szczyty, polodowcowe jeziora. | Szerokie, piaszczyste plaże, klify, starożytne miasta portowe. |
| Główne aktywności | Zwiedzanie, fotografia, lekkie spacery, edukacja przyrodnicza. | Wielodniowy trekking, wspinaczka, narciarstwo zimą. | Plażowanie, sporty wodne, życie nocne, zwiedzanie zabytków. |
| Infrastruktura turystyczna | Skoncentrowana w wiosce Krushuna i mieście Łowecz; głównie małe pensjonaty. | Dobrze rozwinięta w kurorcie Bansko; schroniska górskie na szlakach. | Bardzo dobrze rozwinięta, ogromna baza hotelowa, w tym duże kompleksy all-inclusive. |
| Dostępność i trudność | Łatwo dostępne samochodem, zwiedzanie nie wymaga dużej sprawności fizycznej. | Wymaga dobrej kondycji fizycznej i przygotowania do górskich wędrówek. | Bardzo łatwa dostępność, większość atrakcji nie wymaga wysiłku. |
| Koszty (wstęp, noclegi) | Niskie. Tanie bilety wstępu i przystępne ceny noclegów. | Umiarkowane. Ceny w Bansku są wyższe, ale wciąż konkurencyjne. | Umiarkowane do wysokich, w zależności od standardu i lokalizacji. |
Jaskinia Devetashka i Wodospady Krushuna są zazwyczaj celem jednodniowej wycieczki z większych miast regionu, takich jak Wielkie Tyrnowo czy Plewen. Ze względu na swoje położenie, stanowią idealny przystanek na trasie podróży objazdowej po Centralnej Bułgarii.
Wiele biur podróży, zwłaszcza w Wielkim Tyrnowie, oferuje zorganizowane wycieczki, które łączą zwiedzanie tych dwóch cudów natury z wizytą w pobliskim, urokliwym mieście Łowecz.
Odkrywanie tych miejsc na własną rękę, zwłaszcza samochodem, daje największą satysfakcję i elastyczność. Z Łowecza, który jest najlepszą bazą wypadową, można zaplanować dalsze wyprawy, by poznać inne oblicza regionu. Warto wybrać się na wschód, by spędzić dzień w historycznej stolicy Wielkie Tyrnowo, lub pojechać na zachód, w kierunku innego geologicznego fenomenu, jakim są fantastyczne Skały Bełogradczik.
Najważniejszym i najlepiej przygotowanym kompleksem szlaków turystycznych w okolicy jest ścieżka ekologiczna przy Wodospadach Krushuna.
Chociaż zwiedzanie obu miejsc nie jest trudne, warto pamiętać o wygodnym, antypoślizgowym obuwiu. W jaskini i przy wodospadach może być ślisko i wilgotno. W Jaskini Devetashka temperatura jest stała i niższa niż na zewnątrz, więc w upalny dzień warto mieć ze sobą lekką bluzę. Należy bezwzględnie przestrzegać zasad bezpieczeństwa, nie schodzić z wyznaczonych ścieżek i nie wchodzić do zamkniętych części jaskini, by nie niepokoić nietoperzy.
(orientacyjny czas: 5-6 godzin)
Region Łowecza, w którym znajdują się obie atrakcje, charakteryzuje się typowym dla Niziny Naddunajskiej klimatem kontynentalnym. Oznacza to gorące i suche lata oraz mroźne, często śnieżne zimy. Wiosna i jesień to pory przejściowe, z przyjemnymi temperaturami, ale większą zmiennością pogody.
Najlepszym okresem na odwiedzenie obu tych miejsc jest późna wiosna i lato, od maja do września. Wtedy wodospady prezentują się najpiękniej, a bujna roślinność tworzy rajską scenerię. Jaskinia jest atrakcją całoroczną, ale należy pamiętać o okresowych zamknięciach jej wewnętrznych galerii w czerwcu/lipcu (okres lęgowy nietoperzy) i w okresie zimowym (hibernacja).
Dla miłośników bujnej przyrody: Maj i czerwiec, kiedy wszystko jest w pełnym rozkwicie, a wodospady niosą najwięcej wody.
Dla szukających ochłody w upały: Lipiec i sierpień. Wizyta w chłodnej jaskini i spacer w wilgotnym mikroklimacie wodospadów to idealny sposób na przetrwanie letnich upałów.
Najlepszą bazą wypadową do zwiedzania Jaskini Devetashka i Wodospadów Krushuna jest miasto Łowecz, ewentualnie Plewen. Dojazd do tych miast z głównych ośrodków Bułgarii jest stosunkowo prosty.
Najbliższe lotnisko międzynarodowe znajduje się w Sofii (SOF). Z lotniska należy dojechać do Centralnego Dworca Autobusowego w Sofii, skąd regularnie kursują autobusy do Łowecza (czas podróży ok. 2 godziny) i Plewen (ok. 2.5 godziny).
Do Plewen można łatwo dotrzeć pociągiem z Sofii, jest to ważna stacja na głównej linii kolejowej Sofia-Warna. Łowecz ma połączenie kolejowe, ale jest ono wolniejsze i wymaga przesiadek. Wygodniejszy jest dojazd autobusem.
To najwygodniejszy sposób dotarcia do Łowecza i Plewen. Istnieją bezpośrednie i częste połączenia z Sofii, Wielkiego Tyrnowa i innych większych miast.
Dojazd samochodem jest najwygodniejszy, ponieważ daje pełną swobodę w dotarciu do samych atrakcji. Łowecz i Plewen leżą przy ważnych drogach krajowych, a dojazd z Sofii czy Wielkiego Tyrnowa jest prosty i dobrze oznakowany.
To najtrudniejszy logistycznie etap podróży, jeśli nie dysponujemy własnym samochodem. Transport publiczny do samych atrakcji jest bardzo ograniczony.
Istnieją rzadkie, lokalne autobusy z Łowecza w kierunku wiosek Devetaki i Krushuna, ale ich rozkłady są nieregularne i trudne do zweryfikowania. Nie jest to polecana opcja dla turystów z ograniczonym czasem.
Najlepsza opcja bez samochodu. Z Łowecza można wynająć taksówkę na kilka godzin. Kierowca zawiezie nas do obu miejsc, poczeka i odwiezie z powrotem. Koszt takiej usługi jest do negocjacji, ale powinien zamknąć się w rozsądnej kwocie (np. 50-70 BGN). Warto umówić się z góry na cenę za całą wycieczkę.
Zdecydowanie najwygodniejsza opcja. Z Łowecza do Jaskini Devetashka jest ok. 20 km, a stamtąd do Wodospadów Krushuna kolejne 15 km. Drogi są lokalne, ale przejezdne. Przy obu atrakcjach znajdują się płatne parkingi.
Z Łowecza i Plewen można kontynuować podróż do innych części Bułgarii. Oba miasta mają dobrze funkcjonujące dworce autobusowe z regularnymi połączeniami.
Z Łowecza i Plewen kursują autobusy do Sofii, Wielkiego Tyrnowa, Płowdiw, Ruse i innych miast.
Jeśli planujesz podróż transportem publicznym, upewnij się co do aktualnych rozkładów jazdy autobusów na dworcu w Łoweczu lub Plewen dzień wcześniej. Najlepszym i często jedynym rozwiązaniem bez własnego auta jest wynajęcie taksówki na pół dnia – jest to popularna praktyka i taksówkarze są przygotowani na takie kursy.
Obie atrakcje, choć zwiedza się je stosunkowo szybko, mają swoje kluczowe punkty, na które warto zwrócić szczególną uwagę, aby w pełni docenić ich piękno i wyjątkowość.
Sala Wejściowa – To ona robi największe wrażenie. Jej ogrom (porównywalny z hangarem lotniczym) i siedem otworów w stropie, przez które wpadają snopy światła, tworzą niezapomnianą, niemal mistyczną atmosferę. Warto spędzić tu dłuższą chwilę, by przyzwyczaić wzrok i poczuć skalę tego miejsca.
Podziemna rzeka – Przez jaskinię przepływa strumień, który tworzy wewnątrz małe jeziorka i wodospady. Można spacerować wzdłuż jego brzegu, podziwiając formacje skalne. To właśnie ta rzeka jest głównym rzeźbiarzem jaskini.
Galeria nietoperzy – W głębi jaskini, za mostkiem, zaczyna się ciemny korytarz. Jest to główna część sanktuarium nietoperzy. Wstęp tam jest zazwyczaj zabroniony, ale już stojąc przy wejściu można usłyszeć ich piski i poczuć specyficzny klimat tego miejsca.
Główny wodospad "Praskaloto" – Najwyższy próg wodny kaskady, o wysokości około 20 metrów. Woda spada tu szeroką kurtyną do malowniczego jeziorka. To najbardziej fotogeniczne miejsce i główny cel spaceru.
Niebieski basen (Sinia Wir) – Jedno z najpiękniejszych jeziorek na trasie, o intensywnie turkusowym kolorze wody. Drewniana platforma widokowa pozwala na zrobienie idealnego zdjęcia.
Ukryta Jaskinia – Ścieżka prowadzi również do niewielkiej jaskini, z której wypływa część wody zasilającej wodospady. Wejście jest strome i wymaga ostrożności, ale pozwala zobaczyć źródło tego fenomenu.
Na tle innych bałkańskich cudów natury, kompleks Devetashka-Krushuna wyróżnia się swoją kompaktowością i różnorodnością. O ile monumentalny Kanion Tary w Czarnogórze przytłacza swoją skalą i wymaga dłuższego czasu na eksplorację, o tyle bułgarskie atrakcje oferują skondensowaną dawkę wrażeń w ciągu jednego dnia. Unikalność Jaskini Devetashka polega na jej otwartej, oświetlonej strukturze, co odróżnia ją od klasycznych, ciemnych jaskiń, takich jak słoweńska Postojna.
| Cecha | Jaskinia Devetashka i Wodospady Krushuna | Jeziora Plitwickie (Chorwacja) | Wodospady Kravica (Bośnia i Herc.) |
|---|---|---|---|
| Skala / Rozmiar | Dwa kompaktowe obiekty, idealne na jednodniową wycieczkę. | Ogromny park narodowy z 16 jeziorami i setkami wodospadów, wymagający całego dnia. | Jeden, potężny wodospad w kształcie amfiteatru, z dużym jeziorem. |
| Unikalność | Połączenie gigantycznej jaskini z otworami w stropie i trawertynowych kaskad. | Największy i najbardziej znany system jezior i wodospadów trawertynowych na świecie (UNESCO). | Możliwość kąpieli w jeziorze pod wodospadem, atmosfera naturalnego kąpieliska. |
| Dostępność | Wymaga dojazdu samochodem lub taksówką z najbliższego miasta. | Bardzo dobrze skomunikowany, przy głównej trasie tranzytowej. | Łatwy dojazd z Mostaru, dobrze przygotowana infrastruktura. |
| Infrastruktura | Podstawowa, kilka restauracji i parkingi. | Bardzo dobrze rozwinięta, z hotelami, statkami, kolejkami i restauracjami. | Dobrze rozwinięta, z restauracjami, parkingiem i miejscami do plażowania. |
W skali światowej, Jaskinia Devetashka jest często porównywana do cenotów na Półwyspie Jukatan w Meksyku, które również są jaskiniami krasowymi z zawalonym stropem, tworzącymi naturalne studnie. Bułgarska jaskinia jest jednak znacznie większa i ma charakter horyzontalny, a nie wertykalny. Z kolei Wodospady Krushuna, choć mniejsze, wpisują się w ten sam typ geologiczny co słynne wodospady w Pamukkale (Turcja) czy Huanglong (Chiny), gdzie trawertynowe tarasy tworzą surrealistyczne krajobrazy.
| Cecha | Jaskinia Devetashka i Wodospady Krushuna | Cenoty (Meksyk) | Pamukkale (Turcja) |
|---|---|---|---|
| Znaczenie (UNESCO etc.) | Pomniki przyrody o znaczeniu krajowym. | Wiele z nich jest częścią rezerwatów, niektóre wpisane na listę UNESCO. | Na liście światowego dziedzictwa UNESCO. |
| Krajobraz / Otoczenie | Wiejski, pagórkowaty krajobraz Niziny Naddunajskiej. | Płaski, nizinny krajobraz porośnięty dżunglą. | Jałowe, suche wzgórza Anatolii. |
| Doświadczenie turystyczne | Spokojne zwiedzanie, kontakt z naturą, brak komercjalizacji. | Popularna atrakcja, możliwość pływania i nurkowania w cenotach. | Bardzo skomercjalizowane, tłumy turystów, możliwość brodzenia w basenach termalnych. |
| Poziom "dzikości"/zachowania | Wysoki, zwłaszcza w jaskini. Obszar chroniony ze względu na nietoperze. | Zróżnicowany – od dzikich i niedostępnych po w pełni zagospodarowane. | Ściśle chroniony, ale otoczenie jest mocno przekształcone przez turystykę. |
Zdecydowanie tak. Dla każdego miłośnika przyrody podróżującego po Bułgarii, jest to punkt absolutnie obowiązkowy. Połączenie tych dwóch miejsc w jedną wycieczkę oferuje niezwykłą różnorodność wrażeń – od podziwu dla monumentalnej potęgi natury w Jaskini Devetashka, po czysty zachwyt nad idyllicznym pięknem Wodospadów Krushuna. To doskonały sposób na urozmaicenie podróży skoncentrowanej na zwiedzaniu historycznych miast i monastyrów. Miejsca te, choć coraz bardziej popularne, wciąż zachowały swój naturalny, autentyczny charakter i pozwalają na prawdziwy kontakt z bułgarską przyrodą.
Podsumowując: Jaskinia Devetashka i Wodospady Krushuna to przyrodniczy "pakiet obowiązkowy" Centralnej Bułgarii. To miejsca, które na długo zapadają w pamięć i stanowią dowód na to, jak niezwykłe i różnorodne potrafi być piękno naszej planety. Idealne dla rodzin, fotografów, miłośników geologii i każdego, kto pragnie na chwilę oderwać się od cywilizacji. To doświadczenie, które doskonale równoważy kulturowy i historyczny wymiar podróży po Bułgarii.
Jeśli zachwyciła Cię potęga bułgarskich jaskiń i wodospadów, powinieneś rozważyć podróż do Bośni i Hercegowiny, by zobaczyć spektakularne Wodospady Kravica, gdzie woda tworzy szeroki na ponad 100 metrów amfiteatr, a w upalny dzień można zażyć kąpieli w krystalicznie czystym jeziorze u ich stóp. Każde z tych miejsc w inny sposób ukazuje potęgę i piękno żywiołu wody na Bałkanach.